Vezirköprü tarihi ve kültürel varlıklarıyla göz kamaştırıyor. Samsunun en güzel ilçelerinden birisi olan Vezirköprü son yıllarda artan turist sayısıyla dikkat çekiyor.
Samsun'un ikinci büyük ilçesi. Vezirköprü Samsun merkezinden 116 km uzaklıkta. Samsun'un Havza, Bafra, Alaçam ilçeleri ile Sinop ve Çorum'a komşu olan Vezirköprü, yaklaşık 106 bin nüfusa sahip. Vezirköprü halkının 79.166'sı köylerde yaşıyor. İlçenin çevre ile ulaşımı karayolu ile sağlanıyor. Havza ve Durağan'a gitmek için minibüsleri tercih edebilirsiniz. Vezirköprü'den Samsun, Ankara, İstanbul, Bursa'ya her gün düzenli otobüs seferleri var.
Tepelerle çevrili bir çanağın içine konuşlanmış olan Vezirköprü, Kunduz Dağları Kale Tepe, Tavşan Dağları ile Keltepe ile çevrilidir.Kızılırmak vadisine bakan yamaçları ormanlarla kaplıdır.Batısındaki Kunduz Yaylası, kuzeyindeki Kabalı Yaylası ile güneybatısında Tavşan Dağı Yaylası, yayla turizmi açısından önemlidir.
Vezirköprü, iklim koşulları bakımından kıyı kuşağının nemli ılıman iklim tipi ile iç kesimlerin karasal iklim tipi arasında, geçiş kuşağının kendine özgü termik ve nemlilik özellikleriyle ayrılmaktadır. Kışlar kıyıya göre daha soğuk, yazlar da daha sıcak geçer.
Vezirköprü'nün ekonomisi
İlçenin ekonomisi ağırlıklı tarıma dayalı. Vezirköprü'lüler, her çeşit tahıl ile sebze ve meyveyi üretiyorlar. Hayvancılık ve orman ürünleri de önemli yer tutuyor. Heybecilik, semaver yapımı, ip ve urgan yapımı gibi geleneksel el sanatlarını sürdüren zenaatkarlar da karşımıza çıkıyor Vezirköprü'de. Vezirköprü, yaklaşık 7500 yıllık süreçte bir çok kültüre ev sahipliği yapmıştır.
Hititlerin kutsal kenti: Oymaağaç Höyük Tepe
En az birkaç bin yıllık bir yerleşim alanı olduğu tahmin edilen Oymaağaç Höyük Tepe ticaret kervanlarının önemli uğrak yerlerinden biri olmuş ve fırtına tanrısına adanmış diğer adıyla Hatti ve Hititlerin kutsal kenti Nerik olarak adlandırılmıştır.
İlçe merkezi
Vezirköprü'nün merkezi, günümüze kadar ayakta kalmayı başaran ve bir bölümü restore edilimiş tarihi eserler açısından çok zengindir.
Bir sokaktan diğerine geçtiğinizde mutlaka eski bir eserle karşılaşıyorsunuz. Bununla birlikte son derece hareketli Vezirköprü'nün merkezidir. Üç dört katlı binaların altındaki dükkanlarda her türlü ihtiyaca cevap verecek dükkan yer alıyor.
Belediye parkı
İçinde çay bahçelerinin yer aldığı belediye parkında çamların, çınarların gölgesinde oturmak çok keyiflidir. Dışarısı 30-35 derece sıcakken belediye parkında serin bir ortamda keyifle dinleniyorsunuz.
Höyük ve Düz Yerleşimler
Bu bölgede de sayısız tepe, höyük ve tümülüs bulunuyor. Höyüktepe-Oymaağaç Tepe'de kazı çalışmaları devam ediyor. Bir çoğu İlk Tunç Çağı'nın izlerini taşıyor ve yapılan kazı çalışmalarında çanak, çömlek parçalarına rastlanmış. Bellibaşlıları Doğan Tepe, Kurudere, Yağınözü Çakmak, Keltepe, Yağbasan Tümülüsleri, Çeltek Tümülüsleri, Aşağı Narlı Tümülüsleri, Avdan Köyü Tümülüsü, Çal Köyü Tümülüsü ve Maltepe Tümülüsü.
YAYLADA YAŞAM
Kimler yaylaya göçüyor?
Yaylaya genellikle hayvancılık yapanlar göç ediyor.Göç nedenleri ise, hayvanların beslenebilmesi için köylerde yeterli miktarda otlak ve mera bulunmamasıdır.
Yaylalarda yapılan şenlikler
Yaylalarda yapılan şenlikler birbirinden farklıdır. Susuz Köyü yaylasında boğa güreşleri yapılır ve gençler geleneksel "Çıngırşak" oynarlar. Eğlenceleri geleneksel yemekleriyle zenginleştirirler.
Konaklama yerleri
Yaylalarda insanlar, çadırlarda veya kelik adı verilen ahşap evlerde konaklarlar.
Yaylalarda gelenek ve görenekler:
?Yaylada hayvanların bakımı için tutulan sığırtmaca, her hafta yayık döven yaylacılar tarafından birer kaşık tereyağı verilir. Bu gelenek sığırtmacın, daha dikkatli davranarak hayvanları kurt ve diğer yırtıcı hayvanların tehlikesinden koruması için yapılıyor.
?Yaylada genellikle yaşlı kadınlar yaşadığı için, her hafta köyden yaylaya yayık dövmeye genç kızlar ve gelinler gidiyor.
?Yaylaya çıkıldıktan 15-20 gün sonra, köy halkının tamamı şenlik için yaylaya gidiyor.
Bir demirçağ kenti:
Esenköy
Vezirköprü ve çevresi önemli bir yerleşim yeri olmuştur. Bunun en önemli kanıtı, ilçenin 15 km güneybatısındaki Esenköy'de bulunan ve Paflagon tipi kaya mezarını da içine alan bölgede bulunan mimari ögeler.
Yaylaya gidiş ve dönüş mevsimi
Yaylaya genellikle mayıs ayı içerisinde çıkılır ve en geç eylülde köylere geri dönülür.
Dönüş hazırlıkları yapılır, koyun ve keçiler daha önceden kırkılır, hayvanlar ve yünleri derelerde yıkanır. Eşyalar ve çadırlar toplanarak hayvanlara veya traktörlere yüklenir ve yayladan inilir.
Yemek Kültürü
Vezirköprü mutfağında kuru fasulye, nohut, mısır, üzüm yaprağı, yarma-bulgur temel malzemeler. Et, pirinç ve hamurlu yiyecekler de mutfağa hakimdir. Kaz, tavuk, ördek ve hindi gibi kümes hayvanları geleneksel beslenmede önemli bir yer tutuyor. Kaz pilavı, tirit, kaz çevirmesi, tavuk kızartması, kümes hayvanlarından yapılan yemekler. Kaldırayak, madımak, pancar, nünük gibi bitkilerden kavurma, ya da çorba yapılır. Katık böreği Vezirköprü'ye özgü bir yemek. Katık, yarma (iri öğütülmüş mısır) ve dere otundan yapılan bu börek son derece lezzetli ve başka bir yerde bulamayacağınız bir tat.
Oymaağaç Kebabı Oymaağaç Köyü'nde yapılan "Oymaağaç Kebabı" mayıs-kasım ayları arasın da yapılıyor, hem sıcak hem soğuk olarak yeniliyor. Kebabın en önemli özelliği oğlak etinden yapılıyor olmasıdır.
Kebap, özel yapılmış bacada, kebap odasında yaklaşık 3-4 saatte, büyük bir özenle çevrilerek pişiriliyor. Oğlağın çevrilerek pişirilmesi sonucu eriyen yağlar bir kapta toplanıyor ve etle birlikte tiridine banılarak yeniyor.
Oğlak Kebabı, yörenin asırlardır varolan geleneksel yemeğidir.