Samsun Büyükşehir Belediyesi'nin Saathane Meydanı Projesi'nin önemli kazanımlarından birisi olacağı öngörülen arkeolojik kazılar devam ediyor.
Anadolu Selçuklu Devleti döneminde şehrin bilinen en eski ticaret ve yaşam merkezi olan Saathane Meydanı, Samsun Büyükşehir Belediyesi'nin rekreasyon ve restorasyon projesi ile yeni bir kimlik kazanacak. Eski Türk beyliklerinden Danişmentliler, Selçuklu, Osmanlı ve Milli Mücadele tarihine ilişkin önemli eser ve olayların yaşandığı meydan, hayat bulacak proje ile kentin tarihini ve hatıralarını geleceğe taşıyacak.
Saathane Meydanı'nda kazı çalışmaları, Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun 500 yıllık tarihi Taşhan'ın geometrisinin orijinal olmadığını beyan etmesiyle yapılan küçük kazı çalışmasında hanın kesilen parçasının temelinin bulunmasıyla başlamıştı. Alanda başka eserler çıkabileceğini düşünen Büyükşehir Belediyesi, Samsun Arkeoolji ve Etnografya Müzesi Müdürlüğü'ne başvurarak, arkeolojik kazılar yapılmasını istemişti. Bunun üzerine başlayan arkeolojik kazıların alanı günden güne genişlerken, ortaya çıkarılan taş odaların sayısı ise artıyor. Kazıların kısa süre sonra tamamlanıp projenin başlaması bekleniyor.
Adını 19. yüzyılda inşa edilen Saat Kulesi'nden alan, içinde Osmanlı mimarisinin tek sivil örneği olan Canikli Ali Paşa sülalesinden Hazinedârzâde Süleyman Paşa'nın yaptırdığı Ahi Ali Bin Ali Paşa Vakfı'na ait 500 yıllık Taşhan, 15.yüzyılda inşa edilen Hazinedârzâde Süleyman Paşa Vakfı'na ait olan Şifa Hamamı, 1803'te hizmete açılan Süleyman Paşa Medresesi ve camii de barındıran tarihi meydan, proje ile kentin tarih ve kültür turizmine katkı verecek bir hale getirilecek. Yapılan arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılan 1192 yılında Danişmentliler döneminde yapılan tarihi Samsun Kalesi ve taş duvarların kalıntıları, açık hava müzesine dönüştürüp cam vitrinler içine alınıp korunacak. 1640 yılında Samsun'a gelen ünlü gezgin Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'de 'Çevresi 5 bin adım, 70 kulesi, 2 bin mazgalı ve kapısı ile leb-i deryada şadadi bina bir sengin abad idi' sözleriyle anlattığı kalenin kalıntıları ve taş odalar ile restore edilen kentin ilk tarihi eserleri, ışıklandırma sistemleriyle adeta göz kamaştıracak.
"ÇOK ŞÜKÜR VATAN KURTULDU"
Tarihi Saathane Meydanı, Cumhuriyet tarihinin dönüm noktası ve Milli Mücadele'nin ilk telefon görüşmesinin yapılıp ve mors alfabeli aletle şifreli mesajın iletildiği yer olması sebebiyle de büyük önem taşıyor. Kurtuluş Savaşı'nın başlatmak üzere geldiği Samsun'da bulunan Gazi Mustafa Kemal Atatürk, yağmurlu bir gecede meydanın hemen arkasında, Telgrafhane sokakta bulunan Samsun Telgrafhanesi'ne gelmiş. Telgraf memur yardımcısı olan Ahmet Remzi Coşkuner'e 'Derhal Havza ve Amasya işle görüşmem gerekiyor!' diyen Atatürk'e "Hava elektrikli. Telleri toprağa verdik. Sizi görüştüremem' cevabını vermiş. Atatürk de 'Bu konu vatanın kurtuluşu ile ilgilidir. Muhakkak görüşeceğim. Bir elini makineye koy, diğerini ben tutacağım, yıldırım çarparsa seni de çarpar beni de! 'Ya ölürüz ya vatan kurtulur!' deyince önce Havza sonra da Amasya ile görüşmüş. Şifreli notu da yazıp iletmiş. Yapılan ikinci görüşmede ve gelen cevaplara sevinen Atatürk, elini sırtına koyarak, 'Oh, çok şükür vatan kurtuldu!' deyip telgrafhaneden ayrılmış.
TARİH VE TURİZM ALANI OLACAK
Restorasyon ve yeni peyzajla birlikte proje bittiğinde Saathane Meydanı'nın buram buram tarih kokacağını ifade eden Samsun Büyükşehir Belediye Başkanı Yusuf Ziya Yılmaz, "Saathane Meydanı'nın altında, medresenin yanında, hamamın etrafında bambaşka bir tarihsel bulgulara ulaştık. Bu tarihsel bulgular yer yer hamam kalıntıları olduğu gibi yer yer kale kalıntıları ve bina kalıntılarıyla birlikte birbirini tamamlayan bir tarihsel hazinenin, bugün ki meydanın altındaki varlığına tanıklık ettik. Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu ile birlikte devam ettiğimiz kazılarda sona yaklaşılıyor. Çalışmaların tamamlanmasıyla restorasyon ve rekreasyona başlayacağız. Saathane, şehrimizin önemli bir dönüşüm, kültür, tarihle bütünleşme, modernizasyon ve vizyon projesidir. Bu sebeple büyük önem veriyoruz. Burayı Samsun'a yakışan, Samsun'u temsil edebilecek bir tarih ve turizm alanı haline getireceğiz. Bu tarihi dokuyu, şehrimizin bu önemli merkezini kamu yararı da göz önünde bulundurularak tüm Samsun'a kazandıracağız. Bu sene sonunda burası tüm Samsun'un gurur duyacağı, hepimizin yüz akı olan, şehrin gülen yüzü olacak bir yer haline gelecek." hatırlatmasında bulundu.
ATA YADİGARI ESERLER TÜM HALKIMIZINDIR
Restore edilecek ve koruma altına alınacak ata yadigarı tarih ve kültür hazinelerinin tüm Samsun halkının ortak mirası olduğunun altını çizen Başkan Yılmaz, "Kazılardan sonra buradaki meydanı, insanların meydan kimliğinde kullanmasının önünü kesmeyeceğiz. Burada çıkan kazıların hepsinin üzerini çok şık bir cam vitrin ile kapatacağız. İnsanlar saat kulesinin oradan veya büyük caminin oradan çıktıklarında çifte hamama kadar yürürken adeta aşağıda gözlemlemek istedikleri tarihi bulguları üzerlerindeki hikayeleriyle beraber bir cam platformun altından okuya okuya yürüyebilecekler. Böylece Samsun'un zaman içerisindeki süreçte geçirdiği evreleri de gelecek nesillerimiz, çocuklarımız öğrenmiş olacak. Maliyeti ne olursa olsun Samsun'un tarihi süreç içerisindeki geçirdiği evreleri ortaya koyma çabası içerisindeyiz. Katkı veren herkese teşekkür ederim." ifadelerini kullandı.