Plevle Müftüsü Mehmed Nuruddin Vehebi Şemsikadiç

Araştırmacı-Tarihçi

Eldar UKA

Avusturya- Macaristan devletine karşı direniş sembolü olan Plevle Müftüsü Mehmed Nuruddin Vehebi Şemsikadiçi anlattık...

Müftü Mehmed Nuruddin Vehbi efendi Şemsikadiç 1827'de ünlü bir Ulema ailesinden Sancak'ta Plevle'da (Taslice) dünyaya geldi. Pljevlja'da ilkokulunu bitirdi,akabinde Saraybosna da Medrese eğitimini aldi ve İstanbul'da eğitimine devam etti. Eğitimini tamamladıktan sonra evine döndü ve Plevlede Ruşdiye mektebinde ders vermeye başladı.

1866'da Şemsikadiç Plevle Müftüsü oldu. Berlin Kongresi'nden sonra siyasi olarak harekete geçiti ve Avusturyalılara karşı silahlı direniş için hazırlanan Boşnak seçkinlerle Saraybosna'da bağlantı kurdu. Şemsikadiç in yaninda Arnavut gönüllüleri de katıldı.

Müftü Mehmed Efendi ve onunla birlikte hareket edenler, Osmanlı Devletinin Bosnaya destek için göndermiş olduğu yeni Asker komutanı Hafız Paşayla birlikte 12 Temmuz 1878 tarihinde Saraybosna'ya geldi. Saraybosna' için bu yolculuk sebebi, oradaki Boşnak tebası ile bir görüşme yapmak ve Bosna'nın vatan savunması konusunda ortak bir anlaşma karari almaktı. Döndükten kısa bir süre sonra, iki hafta süren toplantının ardından Avusturyalı askerler 29 Temmuz 1878'de Bosna'ya girdiler.

Plevle Müftüsü Şemsikadiç, gönüllü müfrezeleriyle birlikte Bosnayi savunmak için Bosna'ya gitti. Ordu Plevle çıkışında Dolovo bölgesinde rivayete göre Şemsikadiçin emri ile durduruldu. Müftu atından indi ve yüksek sesle dua etti: "Rabbimiz, bizleri geri yenilmiş ve siyah yüzlü getirme. Bosna'yı düşmanlardan korumamıza yardım eyle! "

Onun seferine Doğu Bosna'dan cesur Boşnaklar da katıldı ve bu şekilde takviyeli ordu ile sıcak bir karşılama töreniyle 4 Ağustos 1878, Saraybosna'ya girdi.
Saraybosna'da kısa süre ara verdikten sonra 8 Ağustos 1878'de binlerce Boşnak askere lider olan Müftü Şemsikadiç Tuzla'ya geldi. İki gün süren yoğun savaşlardan sonra Tuzla'yı kendi düşmanlarından savunmayı başardı; ancak rivayete göre Tuzla halkı kendisine yeterlice ihtimam göstermemiştirler. Müftü Şemsikadiç cesurca düşmana karşı mücadele verdi, Doboj' bölgesinde Spece nehirinin iki tarafini kuşatarak Avusturya Korgeneral Şmigoçu ele geçirmeye başarabilmiştir.

Ağustos 1878 19 günü Saraybosna kuşatilmasıyla Müftü Şemsikadiç, Sancağa geri çekilmek zorunda kaldı. Sancak' ta büyük baskılara maruz kalmasına rağmen Avusturya-Macaristan ile mücadelede faaliyetlerine devam etti.
Bununla birlikte, Avusturya mahkemesi Şemsikadiç'in Sancak' tan Osmanlı yetkililerden çıkarılmaya çalışılmasını sağlamayı başardı. Aynı zamanda, Avusturya-Macaristan'ın Boşnak işgali sonrasında, Bosna ve Sancaktan, Anadolu toparaklarina doğru kitlesel göç edilmeye mağruz kalmişlardır. 

Şemsikadiç, 29 Ocak 1887'de 60. yaşinda vefat etti. Osmanlı devleti tarafından son derece saygı duyulan bir şahsiyet olarak Sultan Mehmet Fatih Camii hareminde İstanbulda gömüldü.