24 Şubat 1525'te Alman İmparatoru Şarlkenle yaptığı Pavye Savaşında yenilerek esir düşen Fransa Kralı Fransuva ve annesi büyükelçi Kont Jan dö Franjipan ile Kanuni'ye birer mektup gönderir.
24 Şubat 1525'te Alman İmparatoru Şarlkenle yaptığı Pavye Savaşında yenilerek esir düşen Fransa Kralı Fransuva ve annesi büyükelçi Kont Jan dö Franjipan ile Kanuni'ye birer mektup gönderir.
Fransa Kralı Fransuva'nın annesi Luiz dö Savua'nın Kanunî Sultan Süleyman Han'a mektubu:
"Almanya ve İspanya Kralı Şarlken, oğlum Fransuva'yı Pavia muharebesinde esir edip hapsetti. Şimdiye kadar oğlumun kurtulmasını onun insaniyetine bırakmıştım. Halbuki, beklediğimiz insaniyeti göstermediği gibi oğluma birtakım hakaretler dahi etmektedir. Şimdi ise âlemin tasdik ettiği azamet ve şanınız ile oğlumu düşmanımızın kahredici pençesinden kurtarmak lütfunu buyurmanızı zât-ı şâhânenizden bilhassa niyaz ederim"
Fransa Kralı Fransuva'nın Kanunî Sultan Süleyman Han'a mektubu:
"Dünyanın ma'mûr köşelerinden birçok ülke ve şehirlerin hâkim ve padişahı ve bütün mazlumların dâdgâhı olan sultân-ı muazzam ve hâkân-ı mufahham hazretlerine arzım budur ki, Avusturya Kralı Ferdinand üzerine hücum ettiğinizde biz dahi himmet ve inayetinizle hapisten kurtulup Almanya Kralı Şarlken'in üzerine hücum edip öcümüzü alırız. Siz ki, şehinşâh-ı celîlü'ş-şansınız, onun hakkından gelmek için bize yardım buyrulduğu takdirde bundan böyle size ebediyen minnettarlık duyacağıma emin olabilirsiniz"
Bunun üzerine Kanuni Sultan Süleyman Kraliçe ve esir Fransuva'ya birer mektup gönderir. Mektupta kısaca şunlar yazılmaktadır:
Not:Kanuni'nin Fransa Kralı Françesko'ya mektubu (Bugün Pariste korunmaktadır)
"Hazret-i izzet cellet kudretuhu ve allet kelimetuhunun (Allah'ın) inâyeti ve mühr-i sipihr-i nübüvvet ahter-i burc-i fütüvvet-pişvâ-yı zümre-i enbiyâ muktedâ-yı fırka-i asfiyâ Muhammed Mustafâ'nın sallallahu aleyhi vesellem mu'cizât-ı kesîretü'l-berekâtı ve dört yârinin -ki, Ebubekir, Ömer,Osman ve Ali'dir- rıdvânullahi aleyhim ecma'în onların ervâh-ı mukaddesesi mürâfakati ile, (Mektubun bu satırlarından sonra Sultan Süleyman Han'ın o muhteşem tuğrası vardır ve tuğrada bilindiği üzere Süleyman Şah bin Selim Şan Han el-muzaffer dâimâ yazılıdır) Bu dua ve selam satırlarından sonra mektup şöyle devam etmektedir: "Ben ki Sultanü's-salâtin ve bürhânü'l-havâkîn tâc-bahş-ı hüsrevân-ı rû-yı zemîn zıllullahi fi'l-arazîn Akdeniz'in ve Karadeniz'in ve Rumeli'nin ve Anadolu'nun ve Karaman'ın ve Rum'un ve Vilâyet-i Zülkadriyye'nin ve Diyarbekir'in ve Kürdistan'ın ve Azerbaycan'ın ve Acem'in ve Şam'ın ve Haleb'in ve Mısır'ın ve Mekkenin ve Medine'nin ve Kudüs'ün ve külliyyen Diyâr-ı Arab'ın ve Yemen'in ve dahi nice memleketlerin ki, âbâ-yı kirâm ve ecrâd-ı izâmım enârallahu berâhinehüm kuvvet-i kahireleriyle feth ettikleri ve cenâb-ı celâdet-me'âbım dahi tîğ-ı ateş-bâr ve şimşîr-i zafer-nigârım ile feth eylediğim nice diyârın sultanı ve padişahı Sultan Bayezid Han oğlu Sultan Selim Han oğlu Sultan Süleyman Han'ım, Sen ki, Françe vilayetinin Kralı Françesko'sun... Dergâh-ı selâtîn-penâhıma yarar adamın Frankiyan ile mektup gönderip ve bazı ağız haberi dahi ısmarlayıp memleketlere düşman müstevli olup el-an hapisde idüğünüz i'lâm edip halâsınız husûsunda bu cânibden inâyet meded ve inâyet eylemişsiz. Her ne ki, demiş iseniz benim pâye-i serîr-i âlem-masîrime arz olunup alâ-sebîli't-tafsîl ilm-i şerîfim muhît olup tamam ma'lûm oldu. İmdi padişahlara sınmak ve haps olunmak acep değildir. Gönlünüzü hoş tutup âzürde-hâtır olmayasız. Eyle olsa bizim âbâ-i kirâm ve ecdâd-ı izâmımız nevverallahu merkadehüm dâimâ def'-i düşmân ve feth-i memâlik için seferden hâli olmayıp biz dahi onların tarikine sâlik olup her zamanda memleketler ve sa'b ve hasîn kal'alar feth eyleyip gece ve gündüz atımız eyerlenmiş ve kılıcımız kuşanılmış ve Hak sübhânehu ve te'âlâ hayırlar müyesser eyleyip meşiyyet ve irâdeti neye müte'allik olmuş ise vücûda gele. Bâkî ahvâl ve ahbâr ise mezkûr adamınızdan istintak olunup ma'lumunuz ola. Şöyle bilesiz... Tahrîren fî evâil-i Âhiri'r-Rebî'ayn li-sene isneyn ve selâsîn ve ti'a-mi'e"
Tarih: (10 Rebiülahir 932 / 15-24 Ocak 1526) Yüce Saltanat merkezi, büyük İstanbul şehrinde yazılmıştır.
Mektubun sadeleştirilmiş şekli;
Ben ki, Sultanlar sultanı, hakanlar hakanı hükümdarlara taç veren Allah'ın yeryüzündeki gölgesi, Akdeniz'in ve Karadeniz'in ve Rumeli'nin ve Anadolu'nun ve Karaman'ın ve Rum'un ve Dulkadir Vilayeti'nin ve Azerbaycan'ın Acem'in ve Şam'ın ve Halep'in ve Mısır'ın ve Mekke'nin ve Medine'nin ve Kudüs'ün ve Diyarbekir'in ve Kürdistan'ın ve bütün Arap diyarının ve Yemen'in ve daha nice memleketlerin ki, yüce atalarımızın ezici kuvvetleriyle fethettikleri ve benim dâhi ateş saçan zafer kılıcımla fetheylediğim nice diyarın sultanı ve padişahı Sultan Bayezıd Hân'ın torunu, Sultan Selim Hân'ın oğlu, Sultan Süleyman Hân'ım. Sen ki, Françe vilayetinin kralı Françesko (François, Fransuva)'sun. Sultanların sığınma yeri olan kapıma, adamın Frankipan ile mektup gönderip, memleketinizin düşman istilâsına uğradığını,hâlen hapiste olduğunuzu bildirip, kurtulmanız hususunda bu taraftan yardım ve medet istida etmişsiniz (istemişsiniz). Her ne ki demiş iseniz benim yüksek katıma arz olunup, teferruatıyla öğrendim. Padişahların mağlup olması ve hapsolması tuhaf değildir. Gönlünüzü hoş tutup, hatırınızı incitmeyiniz. Bizim ulu ecdadımız, daima düşmanı kovmak ve memleketler fethetmek için seferden geri kalmamıştır. Biz dahi onların yolundan yürüyüp, her zaman memleketler ve kuvvetli kaleler fetheyleyip gece, gündüz atımız eğerlenmiş ve kılıcımız kuşanılmıştır. Allah hayırlar müyesser eyleyip meşiyyet ve iradatı neye müteallik olmuş ise vücuda gele. (Allah hayırlar versin ve iradesi neyse o olsun.) Bunun dışındaki vaziyet ve haberleri adamınızdan sorup öğrenesiniz. Böyle bilesiniz.
Mohaç savaşı sonucunda dersini alan ve Viyana kuşatması ile de iyice gözü korkutulan Alman İmparatoru Şarlken, Fransuva'yı serbest bırakmak zorunda kalmıştır.
Osmanlı Devleti yüzyıllarca bütün insanlığın sığınağı olmuştur. Bu mektuplar da Osmanlı Devleti'nin ve sultanının o zamanki gücü ve nüfuzunu ortaya koymaktadır. Kanuni'nin Mektupta dikkati çeken bir noktada Fransa Kralına "Sen ki Fransa vilayetinin Kralı Françeskosun" şeklindeki hitabıdır. Bu Kanuni'nin Fransa'yı küçük bir vilayet, Fransa Kralını da bir vali olarak görmesinin bir ifadesidir. İşte biz bir zamanlar böyleydik. O günler yine gelecek mi?
Kaynaklar: Kânûnî Sultan Süleyman'ın Fermanı, Fransa Devlet Arşivi,FR 2982 (Ancién Fonds Bethune 8507); İbn-i Kemal, Tevârîh-i Âl-i Osman, X. Defter, Haz. Şefaettin Severcan, TTK, Ankara 1996, s. 218-222; Hayrullah Efendi, Tarih-i Osmanî, İstanbul 1273-1292, c. X, s. 229; Kapitülasyonlar (Tarihi, Menşei, Asılları), Mütercimleri: Macar İskender-Ali Reşad, İstanbul 1330, s. 59; Osmanlı Tarihi, II, Çamlıca Basım Yayın, İstanbul 2007, s. 460-463.