DİPLOMASIZ MİMAR MÜHENDİS

DİPLOMASIZ MİMAR MÜHENDİS

  Biricik İsteği Üsküp Camilerinin Tamiri Üzerine Çalışmak

25.02.1965

 Birlik Gazetesi, Üsküp Makedonya

Şefik Kumcu Pala

Dünyada bugün istatikçilerin bile içinden çıkamadığı kadar birçok meslekler vardır. Gazetelerde okuyoruz, gökdelenlerde camları temizleyenler,liman şehirleri korsanlardan koruyan bekçiler, gece kulupleri önünde bağrışıp çağrışmakla müşteri toplayanlar, ilkbaharda köpek gezdirenler…Bizde de küçük kentlerde olduğu gibi, büyük kentlerde de böyle garip meslekleri olan kişilere rastlanabilir. Prizren’de karşılaştığımız ve bizde benzeri olmayan birinden bahsedeceğiz.

Prizren’de usta Şefik’i tanımayan hemen de yoktur. Mesleği ne, daha doğrusu ne ile uğraştığını anlamak isteyeceksiniz. Tamirciyim ben diyor, özel olarak tam ne iş gördüğünü bütün iyi niyetime rağmen söyleyemem. Ben gerçekte çoğunun başaramayıp el kaldırdığı işlere girişiyor, onları tamamlıyorum. Faaliytlerime şu şekilde başladım, 15 yıl kadar önce Prizren’de Bayrakli cami şiddetli kasırgalardan sonra büyük hasara uğramıştı. Ben o vakit arabamla kum, taş taşıyor hayatımı kazanıyordum. Şiddetli rüzgar cami ile minareyi kaplayan teneke döşemeyi dört tarafa salmıştı. Cami imamının etrafında bir sürü inşaat işçisi toplanmış, kubbenin tamiri hakkında plan yapıyorlardı. İnşaatçılarla bir türlü anlaşamayan imamların yanına sokulup işleri en çok yarım saat içinde bütünleyebileceğimi söyledim. İlkin inanmak istemedi, fakat benim ısrarım üzerine kandı. İnşatçı dönünce ben işimi bitirmiş, hafız da memnun memnun evine dönmüştü. Bu olaydan sonra işte böyle çalışmalara büsbütün kendimi verdim. Şefik amca Prizrendeki inşaat mühendislerin bile girişemediği işleri üzerine alarak bütünlüyor. Adeta Miman Sinan devrindeki usta mimarlar gibi, elinde olan malzemelerden türlü inşaat aletleri yaparak gayet tehlikeli olan bu işlerini sonuna kadar gerçekleştiriyor. Kendisinin yaptığı iskeleler kalem ve makaralarla gök ile yer arasında iplerle asılı durarak saatlerce çalışıyor. Bir zamanlar meşhur Sinan Paşa camisinin tepesinde iple bağlı çalıştığı zaman aşağıda bir sürü yaşlı ve küçük durup ufak tefek bu adamın olağanüstü cesaretine şaşıyorlardı. Kurtuluştan sonra Prizren’de hem salt orada değil Kosova’nın öteki kentlerinde de hasara uğrayan camileri hep Şefik amca tamir ediyordu.

Şimdiye kadar Prizrende ki Bayraklı, Sinan Paşa, Maraş, Arasta ile Saraçhane camilerini, Priştine’de çarşı ile Paşa camilerini, Gilan’da mahelle camisini, Fizoviçte camileri ( Resim 1) tamir etti.

Bugünlere ise Prizren’de yeni şehrin merkezinde turistik ve antika gibi yalnız minaresi kalan Arasta caminden ( Resim 2)  sıvaları çekip, eski tarihi değeri olan taşların ortaya çıkması üzerinde çalışıyor.

Bundan bir yıl önce ise, Prizren ortasından geçen Bistrica nehri teknesinin regülasyon işleri yapılırken işçi, teknisyen ve mühendisler gerçekten büyük bir zorlukla karşılaşmıştı.

Nehrin ortasında oradan oraya çekilmesi gereken büyük bir taş vardı. Mesken yapıları yakınlarda olduğu için onu dinamitle parçalamak imkansızdı. Sonunda teknisyen ve mühendislerin yaptığı bütün gayretler suya düşünce sahneye diplomasız mimar-mühendis Şefik amca çıktı. Alatlerini alarak günlerce kocaman taş üzerinde çalıştı. Bir günde onun çalışmasını büyük ilgiyle takip eden Prizlenliler taşın şehrin ortasında bulunduğu yerde yeller estiğini fark ettiler. Şefik amca kimbilir taşı nasıl parçalamış ve nasıl vinçleyerek nehirden çıkarmıştı…

Kendi hayat hikayesini anlatırken ise Şefik amca çok şeyler anlatıı. Onun gibi kişilerin her günkü görevlerini görürken başları her an tehlikede olduğu halde, duydukları zevkten de bahsetii. 25 yıl kadar önce onun samimi arkadaşlarından biri Cakova’da bir caminin tamiri esnasında yüksekten düşüp hayatını kaybetmiş. Yükseklerde çalıştığım zaman hep Latif’i hatırlarım diyor Şefik amca. Çünkü cami minarelerinde havada iple olarak bağlı çalışmak her baba yiğidin yapacağı iş değil.

Geçenlerde Prizren yakınlarında bulunan hidrosantralin tirbünleri değiştirilirken Şefik amca da ordaydı. Tekniğin son sözünü temsil eden vinçler yararlı olmadıktan sonra Şefik amca aletlerini alıp eski tirbünleri yerinden çıkardı,yenilerini ise ağır kamyonlardan indirerek santrale kadar yanaştırdı. Bu olay Prizrenliler arasında haftalarca yorumlandı.

Konuşma sırasında Şefik amca biricik isteğinin Üsküp’te feci yer sarsıntısından sonra büyük hasara uğrayan camileri tamir etmek olduğunu bildirdi. Makedonya İslam dini camiası yönetmenliğinden çağırılmış olursa ilerdeki aylarda hemen çalışmaya girişebileceğini söyledi.        Bu Pzirneli diplomasız mimar-mühendis yaptığı işler için inşaat müesseselerinden on, onbeş defa daha az ücret alıyor.

Bu isteğin gerçekleşmesini beklerken Şefik amca, gene eskisi gibi kendi tehlikeli işini görüyor. 

                                                                                                                                       B. M                                                                    

EK.1. Gazetenin Aslı

25.02.1965

Birlik Gazetesi, Üsküp Makedonya

Dedemin kutsal emeğine saygı ile…

Dr. Sabiha Pala.

2020, Ankara