‘’BAŞIBOŞ KÖPEK SORUNU’’ ÜZERİNE
5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’nda yapılan düzenlemeler 02.08.2024 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Kanunun görüşülmesi sürecinde TBMM’de gerek ilgili komisyonda olsun gerekse Genel Kurul’da olsun kanunun çıkmaması yönünde özellikle muhalefet partilerinin yoğun gayreti göze çarptı. Muhalefet partileriyle beraber hayvanları koruma derneklerinin de sürekli muhalefetini gördük.
Bu konuda öncelikle şu hususu belirtmek isterim ki; bu ne bir hayvan sorunudur ne kedi-köpek sorunudur ne de evcil hayvan sorunudur. Sorun sadece ‘’Başıboş Köpek Sorunu’’ dur.
Peki;
Başıboş köpeklerle yıllardır içi içe yaşıyorken, sokaktaki köpekler insanlar için bir tehdit oluşturmuyorken nasıl oldu da bu noktaya gelindi?
Bu sorunun, 24.06.2004 tarihli 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’nun altıncı maddesinin (Daha sonra yürürlükten kaldırılmıştır) uygulanması konusundaki sıkıntılardan dolayı kaynaklandığını düşünüyorum.
Malum kanun maddesi şu şekildeydi:
‘’Madde 6: Sahipsiz veya güçten düşmüş hayvanların en hızlı şekilde yerel yönetimlerce kurulan veya izin verilen hayvan bakımevlerine götürülmesi zorunludur. Bu hayvanların öncelikle söz konusu merkezlerde oluşturulacak müşahede yerlerinde tutulması sağlanır. Müşahede yerlerinde kısırlaştırılan, aşılanan ve rehabilite edilen hayvanların kaydedildikten sonra öncelikle alındıkları ortama bırakılmaları esastır.’’
Görüldüğü gibi, başıboş hayvanların belediyeler tarafından sokaklardan toplanıp, aşılanıp, bakımının yapılarak ve kısırlaştırılarak tekrar alındığı ortama (Yani sokağa) bırakılması gerektiği kanunda belirtilmişti.
Başıboş köpeklerin toplanıp bakımlarının yapılıp tekrar sokağa bırakılması konusunda gereken yapılmış olabilir ancak ‘’Kısırlaştırılması’’ konusunda gerekenin yapılmış olduğunu zannetmiyorum.
Eğer kısırlaştırma konusu gerçekten layıkıyla yapılmış olsaydı bugün sokaklarda bu kadar başıboş köpek olmazdı. Biz de bu sıkıntıları yaşamazdık.
Bir köpeğin bir yılda en az iki kez hamile kalıp, her doğumda birkaç tane yavru doğurduğunu göz önüne aldığımızda, başıboş köpek sayısının bu kadar artmasını normal karşılamak gerektir.
Çevre Bakanlığı’nın verilerine göre, sadece üç büyük şehirde 700 bin (İstanbul’da 128.900, Ankara’da 90 bin, İzmir’de 450 bin) başıboş köpek var. (1)
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, 27.05.2024 günü konu ile ilgili yaptığı açıklamada;
Başıboş köpek sayısının 4 milyona yakın olduğunu,
Sağlık Bakanlığı verilerine göre evcil hayvanlar da dahil olmak üzere 2018-2022 yılları kuduz riskli temas sayısı 267 bin iken, 2023’de bu sayının 438 bine ulaştığını,
İçişleri Bakanlığı verilerine göre son 5 yılda hayvana çarpma sonucu 3.534 trafik kazası meydana geldiğini ve bu kazalar sonucunda 55 ölüm ve 5.147 yaralanma meydana geldiğini söyledi. (2)
Güvenli Sokaklar ve Yaşam Hakkını Savunma Derneğince (GÜSODER) hazırlanan "Başıboş Köpek Sorunu Raporu’’ ndan derlenen bilgilere göre, Türkiye'de son iki senede 50’si çocuk, 107 kişinin köpek saldırılarında hayatını kaybettiği ifade ediliyor. (3)
Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya, Belçika, Hollanda başta olmak üzere bazı Avrupa ülkeleri turizm sezonuna girilirken ülkemize yönelik seyahat tavsiyelerinde kuduz riskine dikkat çekti. (4)
Hal böyle olunca, sokaklar artık insanlar için güvensiz hale gelince ve bu konuda da yoğun şikayet olunca, ‘’Başıboş Köpekler’’ ile ilgili kanuni düzenleme yapmak gerekti.
Ve hararetli tartışmalarla beraber 30 Temmuz 2024 günü 7527 sayılı kanun numarası ile TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.
Ancak konu hakkında tartışmalar bitmedi. Kanun çıktı çıkmasına da kanuna karşı itirazlar devam etti ve ediyor.
Türk Veteriner Hekimleri Birliği, henüz kanun komisyonda görüşme halindeyken 24.05.2024 günü yaptığı açıklamada yasa çıksa dahi ötanazi uygulamayacaklarını açıkladı. (5)
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, başıboş köpek düzenlemesine ilişkin TBMM'deki görüşmeler devam ederken; "Hepimiz hayvanseveriz, o canların önünde kendimizi siper etmeye hazırız." diyerek düzenlemeye karşı olduklarını dile getirdi. (6)
Sadece bu kadar değil, gerek muhalefet partilerinin milletvekilleri olsun gerekse hayvansever dernekleri olsun kanuna muhalefet etmeye devam ediyor.
Peki nedir bu kadar itiraza sebep olan? Tabii ki yeni düzenlemeyle getirilen ötanazi konusu.
Yeni haliyle kanun maddesi şu şekildedir:
‘’Hayvanların ötanazisi
Madde 13- (Ek: 30/7/2024-7527/5 md.) Bakımevine alınan köpeklerden; insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen, bulaşıcı veya tedavi edilemeyen hastalığı bulunan ya da sahiplenilmesi yasak olanlara 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 9 uncu maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen tedbir uygulanır.’’
5996 sayılı kanunun 9. Maddesinin 3. Fıkrası şu şekildedir:
‘’3. Hayvanlara ötenazi yapmak yasaktır. Ancak,
a) Hayvanlara acı ve ıstırap çektiren veya iyileşme durumu bulunmayan hastalık durumlarında,
b) Akut bulaşıcı bir hayvan hastalığının önlenmesi ya da eradikasyonu amacıyla veya insan sağlığı için risk oluşturan durumlarda,
c) Davranışları insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen durumlarda,
veteriner hekim tarafından ötanazi yapılmasına karar verilebilir. Ötanazi işlemi veteriner hekim tarafından veya veteriner hekim gözetiminde yapılır.’’
Kanun böyle diyor. Ancak Veteriner Hekimleri Birliği tarafından, ‘’Yasa çıksa bile ötanazi yapmayacağız’’ şeklinde açıklama yapılması olsun gerekse muhalefet partili vekillerle hayvansever derneklerinin kanuna karşı tutumları olsun, ‘’Başıboş Köpek Sorunu’’nun çözümsüz kalacağını gösteriyor.
Biz de ‘’İti an çomağı hazırla’’ atasözü gereği bundan sonra elimizde değnekle çıkalım en iyisi…
-+-
Hakan ÖZGEN
05.08.2024
(1)http://www.ekosanayi.com.tr/uc-buyuk-sehirde-basibos-kopek-sayisi-700-bini-gecti/
(2)https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/tarim-ve-orman-bakani-yumakli-sahipsiz-kopeklerle-ilgili-degerlendirmelerde-bulundu/3231890
(3)https://www.ntv.com.tr/turkiye/2-yilda-107-kisi-kopek-saldirilari-nedeniyle-hayatini-kaybetti,UmaasSlL1022DII9Q4KaOg
(4)https://www.haber7.com/dunya/haber/3428542-basibos-kopek-sorunu-5-avrupa-ulkesinden-turkiyeye-seyahat-uyarisi
(5)https://gazeteoksijen.com/turkiye/turk-veteriner-hekimleri-birliginden-yasa-teklifine-tepki-yasa-ciksa-da-otanazi-yapmayacagiz-212213
(6)https://www.haber7.com/guncel/haber/3443076-ozgur-ozelden-basibos-kopek-cikisi-gerekirse-siper-oluruz