Genel olarak kazaların oluşum nedenleri; ortamlarda bulunan tehlikeli durumlardan ve/veya kişilerin tehlikeli davranışlarından kaynaklanmaktadır. Bu iş kazalarında da, trafik kazalarında da, asansör kazalarında da böyledir.
Asansör, binalarda insanları ve/veya yükleri kapalı bir kabin içinde bir duraktan diğerine düşey doğrultuda taşıyan elektromekanik sistemlerdir. Avrupa'da 19. yüzyılın başlarında sanayi devrimiyle başlayan ve günümüze kadar devam eden süreçte; endüstrinin gelişimi ve kırsal bölgelerden endüstrinin yoğun olduğu bölgelere nüfusun kayması sonucu konut ihtiyacını da beraberinde getirmiştir. Bu bölgelerde arsaların değerlenmesi sonucu çok katlı konutların yapımını gündeme getirmiştir. Çok katlı konutların olmazsa olmazlarının başında asansörler gelir.
Özellikle son 25 yıl içinde hızın 10 m/s üzerine çıkması ve günümüzde 22 m/s hızlarda asansörlerin yapımına başlaması gibi gelişmeler asansörlerde konfor ve güvenlik önlemlerinin daha da geliştirilmesi ihtiyacını doğurmuştur.
Ülkeler insan hayatına konfor ve kolaylık sağlayan taşıma sistemi asansörleri; kanun, tüzük, yönetmelik ve standartlar hazırlayarak tasarım aşamasından imalatına, imalatından bakım aşamasına, bakımından periyodik kontrol aşamasına kadar kontrol altında tutulması sağlamışlardır.
Asansörler yasal mevzuata uyulması koşuluyla güvenli sistemlerdir. Yasal mevzuat ve standartlar asansördeki gelişmelere bağlı olarak yenilenmektedir. Standard ve yönetmeliklerin amacı; insan ve/veya yük asansörlerinin çalışması, bakımı ve acil durumlar sırasında muhtemel kaza risklerine karşı insan ve eşyaları korumak maksadıyla ilgili güvenlik kurallarını ve asansörlerde olması muhtemel çeşitli kazalarla ilgili muhtemel riskleri önlemektir. Asansör kazasının oluşmasına neden olabilecek muhtemel riskler; koparma, ezme, düşme, darbe, mahsur kalma, yangın çıkması, elektrik çarpmasıdır. Ayrıca mekanik hasar, aşınma ve paslanma gibi nedenlerden hasara uğrarlar.
- See more at: http://www.bestdergisi.com.tr/arsiv/yazi/asansor-kazalary-onlemler-ve-denetim#sthash.JyB89crP.dpuf
Asansör kazalarının oluşum nedenleri ve önlemler
Asansörler; avan proje ve uygulama tasarım aşamasından imalatına, imalatından bakım aşamasına, bakımından periyodik kontrol aşamasına kadar kontrol edilmelidir. Kanun, tüzük, yönetmelik ve standartlara uygun olarak üretimi yapılmalıdır. Uyulmadığı taktirde asansör kazalarının oluşması kaçınılmazdır. Kazaların oluşum nedenleri aşağıdaki kaza döngüsünde verilmektedir.
? Risk 1: Asansörün frenlerinin devre dışı kalması, fren balatalarının aşınması, fren tahrik kasnağı irtibatının kesilmiş olması, tahrik gücünün yetersizliği, kumanda sistemi arızalarından kaynaklanan nedenlerle kontrolsüz aşağı ya da yukarı yönde hareket ile kazalara neden olması.
? Önlem: Kabin süspansiyon üzerindeki fren tertibatı ve fren tertibatını devreye sokan regülatör tertibatının çalışır durumda olmasını sağlanması. Makine motor grubu fren balatalarının aşınmamış olması ve fren ayarının yapılmış olması. Halat sarım açısı ve yiv şeklinin uygun olmasının sağlanması gerekmektedir.
? Risk 2: Kabin katta yokken kat kapısının açılması sonucu oluşan kazalar.(Kilit dilinin kapı kasasına yeterince girmemiş olması ve/veya temizlik esnasında suyun kilidin içine girip kilit elektriksel denetimini devre dışı bırakması, kilidin arızalı olması)
? Önlem: Durak kapısı kilitlerinin kapı kanadına en az 7 mm girmesinin denetlenmesi ve elektriksel olarak ta denetiminin sağlanması gerekmektedir.
? Risk 3: Kapısız kabinlerde, hareketli kabin ile asansör kuyu duvarı arasına sıkışan nesneler, insanlar ve hayvanlar için açık bir tehlike oluşturmaktadır. Oyuncak, tekerlekli sandalye, bebek arabası gibi hacimli gereç kullanan kişi ve çocuklar özellikle bu risk altındadır. Bu türden kazalar genellikle insan ve hayvanların ciddi bir şekilde yaralanması ile sonuçlanmakta, ölümcül kazaların esas kaynağını oluşturmaktadır. En etkili çözüm, kabin kapısının olmasıdır.
* Önlem: Kapısız kabinlerde kabin ile duvar arasına insan ve /veya yüklerin sıkışmasını engellemek için kabin kapısı,fotosel veya eşik kontağı konulmalıdır. Çocukları, evcil hayvanları (kedi, köpek vs.) ve yükler kontrol altında tutulmalıdır.
? Risk 4: Ara katlarda kabin içindeki mahsur kalan kişilerin kurtarma yönergelerine uyulmadan bilinçsiz bir şekilde kabinden çıkmaya-çıkarılmaya çalışılmaları sonucu oluşan kazalar.
? Önlem: Asansör kabini kat arasında kaldığı zaman kabin içindekileri kurtarma işleminde kapı kilit anahtarı kullanılması tehlikelidir. Kurtarma işlemi makina-motor grubu üzerindeki el freni yardımıyla kurtarma eğitimi almış kişiler tarafından yapılmalıdır.? Risk 5: Eski asansörlerin, özellikle tek hız tahrikli asansörlerin tahrik ve kumanda sistemleri, kabini katta gereken hassasiyetle durdurmaya müsait değildirler. Bu durum, yolcular için kabine girerken veya kabinden çıkarken, eşiğe takılma riskini oluşturur. Bu risk doğal olarak, kabin eşiği ile kat seviyesi arasındaki fark arttıkça artmakta, özürlü ve yaşlılar için de, özellikle daha tehlikeli hal almaktadır.
? Önlem: Böyle asansör sistemlerini, garantili kabul edilebilecek seviyeleme hassasiyetine getirebilecek kontrol sistemleri vardır. Kabin kat seviye ayarları uygun hale getirilmelidir.
? Risk 6: Otomatik kapılı asansörlerde kapının giriş-çıkış sırasında kullanıcıları sıkıştırması ile oluşan kazalar.
? Önlem: Kabin kapısına giriş ve çıkışta çarpmayı engellemek için fotosel konulmalıdır. Fotosel çalışır durumda olmalıdır.
? Risk 7: Durak kapısı camlarının kırık/kırılabilir olması veya camın bulunmamasından dolayı oluşan kazalar.
? Önlem: Kat kapısı camlan mutlaka telli cam veya lamine cam olmalıdır, Düz veya buzlu cam kesinlikle takılmamalıdır. Kat kapı camlan telli dahi olsa el ve parmak girecek kadar açıklık olduğunda cam değiştirilinceye kadar güvenlik nedeniyle asansör işletmeye kapatılmalıdır.
? Risk 8: Kabin içine konan yüklerin dengeli konumlandırılmamış olması ve seyir halinde bu yüklerin kayması sonucu oluşabilecek kazalar.
* Önlem: Kabin içine konan yüklerin dengeli yüklenmesine dikkat edilmeli, kabin hareket halinde iken bu yüklerin kaymaması için önlem alınmalıdır.
? Risk 9: Bir yangın ve deprem anında asansörde mahsur kalınması sonucu oluşan kazalar
? Önlem: Bir yangın ve deprem anında kaçış için asansör yerine merdivenler kullanılmalıdır. Kuyu boşluğuna kağıt ve benzeri yanıcı maddelerin atılması önlenmeli, Buradan başlayacak bir yangının kısa sürede kabini etkileyebileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
? Risk 10: Makina dairesindeki aydınlatma tesisatının uygun olmamasından dolayı oluşan kazalar.
? Önlem: Makina dairesindeki aydınlatma tesisatı çalışır durumda bulundurulmalıdır.
? Risk 11: Makina dairesindeki döner parçaların sıkışması sonucu oluşan kazalar.
? Önlem: Makina dairesindeki döner parçaların muhafaza altına alınması.
? Risk 12: Makina dairesindeki elektrik panosu bağlantı kablolarının korumasız olması sonucu oluşan kazalar.
? Önlem: Makina dairesindeki elektrik panosu bağlantı kablolarının koruma muhafazası altına alınması.
? Risk 13: Makina dairesindeki merdiven ve korkuluklarının olmaması veya dayanımsız ve sabitlenmemiş durumda bulunması.
? Önlem: Makina dairesindeki merdiven ve korkulukların standarda uygun hale getirilmesi.
? Risk 14: Askı halatlarının kopması halinde oluşacak tehlike son derece açıktır.
? Önlem: Halatların düzenli bir şekilde kontrolü ve zamanında değiştirilmesi? Askı halatının belli bir uzunluğundaki kırık halat lifi sayısını temelde kriter olarak kabul eden birkaç ülke dışında. Avrupa standardında halat değiştirme şartları tarif edilmemiştir.
? Risk 15: Kabin boyutlarının standart dışı olarak büyük seçilmesinden dolayı veya yüklenen yükün yoğunluğunun yüksek olmasından dolayı kabinin kontrolsüz bir şekilde aşağı doğru düşmesinden dolayı oluşan kazalar.
* Önlem: Kabinin aşırı yüklenmesini önlemek için standart kabin ölçülerinin olması ve aşırı yük tertibatının bulunması.
? Risk 16: Asansör kuyusunun çevresinin tehlike oluşturacak şekilde açık veya yanıcı maddelerden oluşması sonucu oluşan kazalar.
? Önlem: Asansör kuyusu çevresi yanmaz ve dayanıklı malzemelerden oluşmalıdır. Kuyuya ulaşılamamalıdır.
? Risk 17: Hidrolik asansörlerde silindir ile güç ünitesi arasındaki borunun patlaması veya rekorun gevşemesi sonunda yağın pistondan aniden boşalması sonucu kabinin yere çakılması sonucu oluşan kazalar.
? Önlem: Düşmeyi engelleyici silindire akuple edilen CE Belgeli debi sınırlama valfi veya patlak emniyet valfini kullanılması gerekmektedir.
? Risk 18: Kuyu alt üst boşluğuna sıkışma sonucu olan kazalar.
? Önlem: Kuyu alt üst boşluğu güvenlik hacimlerinin bulunabileceği gibi dizayn edilmelidir. Elektro mekanik olarak güvenlik önlemler alınmalıdır.
