Prof. Dr. Nevzat Tarhan'dan gençlere tavsiyeler

Üsküdar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Nevzat Tarhan gençlere hayata kendini iyi tanımayla başlamalısın diyor.

İLK TAVSİYEM KENDİNİ DOĞRU TANIMAYI BİLMENDİR

Bir şehirde yol bulmaya çalışıyorsun, harita üzerinde nerede olduğunu bilmezsen, nereye gideceğini de bilemezsin. Aynı şekilde kendini doğru tanımazsan sonraki vereceğin kararlar amacına hizmet etmez. Hayat sokakların arasında geçer ve rastlantılar yaşamını yönlendirir.

Kendini tanıyan insan güçlü yönlerini, zayıf yönlerini, imkanlarını, yeteneklerini, fırsatları ve tehditleri doğru değerlendirir. Kendini gözlemleyebilmek ve doğru analiz edebilmek bir beceridir, yetenek değildir, öğrenilmesi gerekir.

HEDEF PİRAMİDİN OLSUN

En tepeye senin için en önemli hedef ve öncelikli konu ne ise onu koymalısın. Önceliklerini önem sırasına göre dizmelisin ve vereceğin kararlarda bu öncelikleri hep test etmelisin.

Hedefe giderken önüne çıkan çeldiriciler, baştan çıkarıcılar ve zevk tuzaklarına düşmemek için beyninde bu dosyayı hep açık tutmalısın.

Beynimiz kendi kendini programlar. Arabaya bindiğimizde şoför isek nereye gideceğini yola çıkmadan önce düşünür, planlar. Daha sonra başka şeyler düşünürüz. Düşünürken otomatik pilota bağlanmış beynimiz bizi istediğimiz yere götürür. Başlangıçta beynini doğru programlayanlar kısa ve uzun vadeli hedeflerini ve yaşamın amaçlarını belirlemiş insanlardır. Böyle insanlar olayları yönlendirir. Amacı olmayan insanları olaylar yönlendirir. En tepedeki hedefler soyut hedefler olmalı, nasıl bir insan olmak istiyorsun, mezar taşına ne yazılmasını istiyorsun?

GELECEĞİNİ PLANLA

Hedef belirlemenin ardından hayat yolunda yol haritan olmalı. Yol haritanı yaparken ayrıntı tuzaklarına dikkat et. Başarı da ayrıntıda, şeytan da ayrıntıda? Amacına hizmet etmeyen ayrıntı kötücül olabilir. Amacına hizmet eden ayrıntı hata yapmanı engeller, doğru karar vermeni sağlar.

Yol haritanı çizerken, eylem planını yaparken rol modellerin olsun ama yine de kendin olmayı unutma. Yol haritanı çizerken arı gibi her çiçekten bir şeyler almayı başarmalısın. Ailen, sosyal çevren, öğretmenlerin, dini ve kültürel kanaat önderlerin beslendiği kaynaklar olmalı.

TUTKULU PROJEN OLSUN

İnsanı motive eden harekete geçiren en önemli şey gerçekçi tutkulu projelerin olmasıdır. Ümidi ayakta tutmak uğrunda yaşamaya değer somut ve soyut projelerle mümkündür. Özgüveni artırmak ideallerle şekillenir. İdealist, aktivist ve realist dengeyi ancak böyle sağlarsın.

BAŞARI İÇİN ZORLUKLARA TAHAMMÜL ET

İngilizcede "No pain no gain" diye bir söz vardır. Çile yoksa, kazanç yok diye çevirebiliriz. Bizdeki "Zahmetsiz rahmet olmaz" sözüne denk bir kavram. Hayat mükafatını zorluklara tahammül edenlere veriyor. Başı dik dolaşmak ve onurlu yaşamak istiyorsan emeğinle kazanmaya çalışmalısın.

ZENGİNLİĞİ YÜCELTİRKEN DİKKAT ET

Mevlana "Elinde olsun ama gönlünde olmasın" diyor. Çok şeye sahip ol ama onlar sana sahip olmasın. Paranın amaç değil araç olduğunu unutmuyorsan zenginlik, varlık, şöhret, makam sana hizmet eder. Geçici zevkleri ve zenginlikleri gönlünde başköşeye oturursan onlar seni yönetmeye başlar.

Çoğa sahip olan değil sahip olduklarının kıymetini bilen zengindir. Gerçek zenginlik kalıcı olan zenginliktir. Sosyolojik ve psikolojik sermayen için karlı ticaret yapmakta zenginliğin bir türüdür. Somut ve soyut iki alanda da zenginleşmen en akıllı ve faydalı zenginliktir.

ESTETİK DEĞERLERİN OLSUN

İnsanlarda genetik bir eğilim olarak mükemmeli ve güzeli sevmek vardır. İnsanın var oluş amaçlarından birisi de dünyayı güzel ve yaşanılır yapmaktır. Estetik değerlerin en büyük düşmanı abartıdır. Abartı makyaj, rüküş kıyafet dikkati çeker ama estetik değildir. Estetik anlayışın konuma uygunlukla paralel olmalıdır.

POPÜLER KÜLTÜR SENİ YÖNETMESİN

Kendi kültürel kimliğini koruyarak modernleşenler kendi kişiliklerini koruyarak gelişenler gibidirler. Kimliğini ve kişiliğini koruyanlar asimile edilemezler. Kendi dilini önemseyenler kültürlerini koruma da daha başarılıdırlar. Milli hedefleri olan, tarihini bilen ve kültürünü koruyan toplumlar, idealleri olan kişilikli, kimlikli geçmişi ile barışık bireylerden oluşur. Değiş ama başkalaşma.

DUYGUSAL OKUR-YAZAR OL

Duyguların bilimsel bir kategori olduğu sinirbilim çalışmalarınca kanıtlandı. İletişim psikolojisinde değişen paradigmalara göre iletişimin % 70-80i sözel olmayan iletişim. Ses tonu, eşik altı vurgular, bakışlar, mimik ve jestler gibi yollar duygusal veri aktarımı yaparak diğer insanlarla etkileşim oluşturuyor.

İletişimin yüzde 20-30'u informatif iletişim yani aktarılan sözler ve anlamlarla ilgilidir. Otizmin sebebi beyinde duygusal okur -yazarlığın gelişmemesidir. Empatik iletişim duygusal okur-yazarlık demektir. Sosyal duygular ikna ve etkileme gücü duygusal okuryazarlığın gelişmesi ile ilgilidir. İnsan beyninde telsiz internet gibi çalışan 'ayna nöronlar' güçlü duyguları algılayan sinir hücreleridir. İnsan beyin hücreleri küçük bir jenaratör gibi çalışıp elektrik üretirken dalga fonksiyonu ile evrensel akışa duygu ve düşünce frekansları da sunuyor. Nörofelsefe, nöroteoleji, nöroekonomi, nöropazarlama artık bilimin menzilindeki konular. 2002 ekonomi nobel ödülünü bir psikolog aldı. Konusu kriz yönetiminde psikolojik etkenlerdi. Duyguların ekonomiyi etkilediğinin bilimsel olarak gösterildiği bir çağda yaşıyoruz. Her şey akıldır, paradigması artık değişti.

 DUYGULARI ALTI BOYUTLU DÜŞÜN

Duygusal farkındalık geliştirmek hiç kolay değildir. Bir konuya öfkelendiyseniz sizi öfkelendiren fikre ihtiyacın var demektir. Duyguları zekice analiz ettikten sonra yönetmesi çok kolaydır.

Altı boyutlu düşünerek duyguları yönetebilirsin. Ön-arka, sağ-sol, yukarı-aşağı boyutları ile düşün. Gelecek-geçmiş, güçlü yön- zayıf yön, fırsatlar ve tehditleri iyi analiz edip hangi yöne yöneleceğine karar verebilirsin.

 ETİK DEĞERLERİN OLSUN

Samimi, içten, açık doğal ol.

İnsanları sev, değer ver, paylaş.

Dürüst, çalışkan, sözünün eri ol.

Adil ve paylaşımcı ol.

Çıkarcı olmak mı karlıdır, erdemli olmak mı karlıdır düşün. Kısa vadede çıkarcı olanlar karlı iken orta ve uzun vadede erdemli olanlar hep kazanır. İyi-kötü savaşlarında kötüler başlangıçta yenerler. İyiler hep sonuçta kazanırlar.

YENİLİKÇİ OL

Yenilikçi olmak çok önemlidir. Yeni deneyimlere açık kişilerin daha şanslı oldukları bilimsel araştırmalarda doğrulanıyor. Risk almaktan korkmak gelişmeyi engeller. Doğru hareket etmek ve hata yapmamak arasında dengeyi kurmak gerekir.

Doğruyu yapmak için risk almak, hata yapmamak için risk almaktan daha etik daha değerli ve önemlidir.

Yeni ve farklı şeyler yapmak sağlam gerekçelere dayanmaktadır. Yenilikçi ol ama maceracı olma. Yeni şeyler yapmaktan korkanlar hiçbir şey yapmama hatasını işlerler ve ilerleyemezler, düşünceyi geliştiremezler. Sonuçta geçmişin kölesi olup kalırlar.

GÜÇLÜ BELLEĞİN ŞİFRESİNİ BİL

Hafızanın altı bekçisini kullanmak gerekir. 5 N, 1 K "Kim, ne, nerede, ne zaman, nasıl, niçin" sorularını sorarak yapılan zihinsel egzersizler güçlü belleğin şifresidir. Kazanımlarımızın hazmedilmesini ve kalıcılaşmasını sağlarlar.

ÖZGÜR OL İNSANLARA GÜVEN AMA?

İlk zaferin kendi ayartıcı, baştan çıkarıcı arzularına karşı kazanılan zafer olsun. Gerçek özgürlük arzularında özgür olmaktır. Arzularını zevklerini tatmin amacı peşinde koşmak psikolojinin eski paradigması idi. Duvarları yık, zincirleri kır derken zevklerinin kölesi olma.

Yelkenli gemi gibi değil buharlı gemi gibi ol. Başkası seni yönlendirmesin, kendi gücün önceliğin olmasın.

Neyzen'in dediği gibi "Kalkın ey ehl-i vatan dedik kalktık, bir baktık ki kalktığımız yere başkası oturmuş." İnsanlara güven ama kendini kullandırtma. Güven kural, güvensizlik istisna olsun.
Dostlarına her şeyini paylaş düşmanlarınla sadece hukuku paylaş. İyiliğe iyilikle karşılık ver, kötülüğe iyilik yapma onu beslemiş olursun ama kötüye karşı dahi haksızlık yapma yanılışı yanlışla düzeltmesin.

SOSYAL SERMAYENİ BİRİKTİR

Batı sosyal duyguları yeni keşfetti. Empati, vererek mutlu olmaktan söz ediyorlar. Sosyal beyin çalışmaları ruh ve beden sağlığı için sosyal teması artırmanın önemini ortaya çıkardı.

Doğu kültüründe halen devam eden yardımlaşma, paylaşma, infak gibi değerleri yaşat öncelikle yakın akrabaları gör ve gözet. Sosyal sorumluluk projelerin olsun.

Aldıklarımız değil verdiklerimiz bizi yüceltir, alabilmek için değil verebilmek için çalışan sosyal sermayesini artırır. Başarı alabilmekte değil verebilmektedir. Yardımlaşma sevgi dillerinden birisidir, davranışsal sevgidir. Sözde değil özde sevgidir.

Yardım etmek sevmenin davranışıdır. İyi kalpli olmak mükemmel olmaktan daha önemlidir.
Sosyal güvenin artması için çok çalış, insanlara dostça davran, iyi dinleyici ol, sözünde dur.
Başarı yakın çevrenin güveni ile doğru orantılıdır.

İNSANIN TEK RAKİBİ KENDİSİDİR, CESUR VE ÖZGÜVEN SAHİBİ OL

Başarı tepesine eller cepte çıkılmaz, başarı tepesine çiçekli yollardan gidilmez. Huzur ve mutluluğun bir bedeli vardır. O bedel de cesarettir. Doğrular adına riske girebilmektir. Kendine inanmak ve güvenmek başarının ön şartlarındandır. İnsanı güzel ve sevimli yapan şey, insanın fiziksel görünümü değil özgüvenidir.

Cesaret tehlikeye atılmak değildir, tehlike karşısına akıl ve zekayı kullanmaktır.

Kalıcı başarı; deneme isteği, cesur olma, doğrulara bağlılık ve gerçekçi özgüven ile ortaya çıkar.

Rüzgarlar ne kadar şiddetli ise ağaçlar o kadar güçlü olur. Engeller insanı durdurmak için değil güçlendirmek için vardır. Başarı yolunda fırtınalara fırsat vermelisin.

Başarısızlık yoktur sonuçlar vardır. Uçurtmaları uçurtan rüzgarın gücü değildir. Uçurtmayı uçurtan yükseklerde iken uçurtmanın o güce karşı koyma kapasitesidir.

Kaybetme riskini göze almayan kazanamaz.

NE KENDİNİ NE DE BAŞKASINI ALDAT

En büyük sermaye, en zengin miras doğruluktur. Çünkü doğru insan zengin insandan daha mutludur. Doğru insan her şartta meyve veren ağaç gibidir. Yunus Emre "Cümleler doğrudur sen doğru isen/ Doğruluk bulunmaz sen eğri isen" diyor. Doğruluğun zıddı yalancılıktır. Yalan söyleyen insan diğer insanlarında yalan söylediğini düşünür. Her şeye kuşku ile yaklaşır. İnsanlara güveni zayıfladığı içn kendini tehdit altında hisseder. Hep savunma duygusu içindedir. Gevşeyemez, mutlu olamaz. Yalancı zevklerle eğlenmeye mutlu olmaya çalışır.

Savunma halinde çalışan insan beyni asit özellikli kimyasallar salgıladığı için bedeni de erken yıpranır. Stres hormonları hem mutluluğunu bozar hem de bedenini.

Kendini ve kimseyi aldatmadığın gün en hoş duygu olan iç huzuru, esenlik ve dinginlik ortaya çıkar. İnsansan yalan söyleme hatası işlediysen, pişmanlık ve gönül alma ile kendini yıka. Kötülükle en iyi mücadele yöntemi olan iyiliklerini artırmaktır, böylece hem temizlen hem güzelleş.

Bir günlük mutluluk istiyorsan eğlen, ömür boyu mutluluk istiyorsan insanlara yardım et. Merdivenleri çıkarken diğer insanlara yardım edenler kendileri merdivenlerden inerken onlarla karşılaşabilirler.

Doğruluğun kısa vadeli faydası iç huzuru uzun vadeli faydası kişiye saygı duyulmasıdır.

HAK VE SORUMLULUK DENGENİ KORU

Sadece haklarını düşünen sorumluluklarını düşünmeyen bencillerden olma. Yalnız kalırsın. Benmerkezci düşünürsen sadece haklarını hatırlarsın. Otobüste tek yolcu değilsin ve otobüs sadece sana ait değil. Başkalarının hakları ve görevleri ile senin hak ve görevlerini iyi tanımla. İnsan ilişkilerinden sınır ihlali yapma. Senin sınırına girerlerse kendini savunmalısın. Ne ez, ne ezil.

KARŞI CİNSLE ÜÇ AŞAMALI İLİŞKİYİ BİL

Karşı cinsle ilişkilerde üç aşamayı unutma arkadaşlık, sevgililik ve evlenmek. Evliliğe yönelik olmayan cinsellik yalancılığın bir türüdür. Cinsellik özel ve önemli insanla yaşanmalıdır. O kişi de insanın eşidir. İdeal olan budur, gerçekleştirmeye çalış. Eğer popüler kültürü tercih edersen gönül eğlendirecek kişiyi aldatmak karakterli bir davranış değildir. Evlilik vaadi ile kurban edilenlerden olabilirsin.

PARA YÖNETİMİNİ ÖĞREN

Para yönetimi, bütçe kavramı 10 yaşlarında öğrenilmelidir. İstek ve ihtiyaç ikilemini iyi yönet. Bir şeyi çok arzuladığında ona ihtiyacını ne ölçüde var sorusunu sor. Daha sonra alış veriş yap. Akıllıca para harcamak biriktirmek kolay öğrenilen bir beceri değildir.

İSİMSİZ İYİLİKLER YAP

İhtiyaç sahiplerini rahatsız etmeden yapılan iyilik gizli iyiliklerdir. Böyle iyilikler ummadığın yerde, ummadığın biçimde sana döner. Dönmezse de iyilikler çıkar için değil doğru olduğu için yapılır. Rahibe Terasa'ya soruyorlar dünya daha yaşanılır nasıl olur diye. "Bire bir iyilik yapmak" diyor. İyilik yapmanın zevkini, gülen bir yoksulun, sevinen bir çocuğun, acı ve ıstırabı geçen bir hastayı mutlu etmenin zevkini yakala.

ALÇAK GÖNÜLLÜ OL

Alçak gönüllülük kendini eşit hissetmektedir. Bütün kötülükleri toplarsan bir odaya koysan kapısı kibir anahtarı ile açılır. Kişisel gelişimin anahtarı alçak gönüllülüktür. Bütün iyiliklerin toplandığı odanın kapısını açan anahtar tevazudur. Tevazu kendini diğer insanlardan aşağı görmek değil eşit görmektir. Her insanın orijinaldir, biriciktir. Orijinal şeyler birbirleri ile kıyaslanmazlar.

Alçak gönüllülük insanlarla eşit ilişki kurma becerisidir. İşte evde, okulda, ailede her yerde geçerlidir. Gururlu insanlar mutlu olamazlar. Sıradan olmaktan korktukları için hep kendilerini kanıtlama çabası içindedirler. Gerçek alçakgönüllülük kendi kusurlarını fark edebilme, kabul edebilme becerisidir. Kendisi ile yüzleşen insan kendisi ile barışıktır. Mutlu olabilmek için doğru yaşamak geçerlidir.

NE SÖYLEDİĞİN KADAR NASIL SÖYLEDİĞİN DE ÖNEMLİ

Her işin bir esas bir de usul yönü vardır. Esaslarda haklı olsan dahi yöntemde hata yaparsan haklı iken haksız konuma düşersin. Hastaya doğru ilacı doğru yöntemle vermek gerekir. İğne ile hapı karıştırırsak emek boşa gider.

SAĞLAM İNANÇLARIN OLSUN

Sadece dünyasal düşünmek yaratıcıya saygısızlıktır. Evren bir enerjidir ve canlıdır. Hayat sadece dünya hayatından ibaret değildir. İkinci hayata inanmanın, hayata anlam katma değeri ve teselli etme gücünden mahrum olmamalısın. Deneyüstü gerçekliğe ve görünmeyene inanmamak insanın çıkarına değildir. Sonsuzluğun sahibine inanmanın, güvenmenin ve teslim olmanın zevki insanın iki dünyada da mutlu eder.

ANLAM DOSYALARINI DOĞRU OKU

Hayat bir yazılımdır, ruh bir programdır. Anlam dosyalarını okuyamazsan hayat bir mücadele, varoluş tesadüfidir, varlıklar yaşam mücadelesi veriyor, güçlü olan ayakta kalıyor dersin.

Anlam dosyalarını doğru oku. Hayatta yardımlaşma ve dengeyi sağlamanın esas olduğunu hayatta mücadelenin ise istisna olduğunu görürsün. Bir eser kendisi hakkında bir mesaj veriyorsa eser sahibi hakkında bin mesaj verir, tabi o gözle bakarsan görebilirsin.

Sadece bedenini incele yeter. Hücrelerimiz damar ve sinirlerimiz birbiri ile yarışmıyor, birbirini dengeliyor ve tamamlıyor. Kalp mideye, mide beyine, beyin bütün organlara yardım ediyor. Kuşlar azaldığında kenenin artması dengenin bozulması sonucudur. Evrende amaç türlerin dengesi, artı ve eksiklerin uyumudur.

Evren orkestrasında ahengi bozana dur demek mücadele değil evrenin hukukunu korumaktır.

Sessizlik varoluşumuzu sorgulayabilmek için fırsattır. Kuantum evrenine baktığımızda zaman var, bakmadığımızda olasılık var, bir şeyleri var eden madde değil fikirler ve bilgidir. Atomlar, elektronlar, fotonlar, gravitonlar, psikonlar hep birer enerji paketlerini dalga fonksiyonu içerisinde hareket edip evreni var ediyorlar. Kuantum mekaniğine göre sadece madde varlık değil sessizlikte varlıktır. Baktığımız şey subjektif deneyim, bakmadığımız şey olasılık dalgası ise madde bilincin olası hareketleri demektir. Olasılıkların deneyim haline gelmesi gözlemcilerin varlığı ile mümkündür. İnsanlar en zeki gözlemcilerdir.

O halde genç arkadaşım evrene gözlemci olarak geldiğini unutma. Vücut giysisi içinde ruh demek aslında makine içindeki program demektir ve birbirini tamamlar. Biri donanım diğeri yazılım. Sınav diyalektiği ile düşünürsen ömür saatlerini en verimli ve faydalı bir ticarete dönüştürebilirsin. En iyi gözlemci en karlı tüccar olur. Bu konuda daha meraklı isen 'İnanç psikolojisi isimli kitabımı okumanı tavsiye ederim.

BİLİMSEL METODOLOJİDEN SAPMAMALISIN

 Akıl ve bilimin rehberliği ile sorgulanan sağlam inanç insanı mutlu eder.

Bilim gerçeği arayıp bulma çabasıdır. Deneyüstü gerçeklik akıl teorisi ile anlaşılır. Düşünce ve imgelerle sembolik düşünce, tanımlamalarla kavramsal düşünce ve teorilerle soyut düşünce gelişir. Deney ve gözlem, pozitivist düşünce birinci gerçeğe götüren yoldur. Ampirik ve deneysel düşüncenin açıklayamadığı durumları akıl yürütme yöntemleri açıklar. Akıl yürütme yöntemleri ikinci gerçeğe götüren yoldur. Üçüncü yol sezgiler, dördüncü yol inançlardır. Bu yollarla iyi, doğru ve güzel gerçekliğe doğru ilerleriz.

ADİL VE DEMOKRAT OL

Demokrasi sadece değer değil aynı zamanda bir yöntemdir. Eleştiriye açık olmak, kendi fikirleriniz zorla kabul ettirmemek, farklı fikirlere saygı göstermek metodun olsun. Katılımcı, çoğulcu, özgürlükçü olmanın yöntemi bu davranışlardır.

Adalet cesaret ister. İnsan kendi çıkarına rağmen adil olabilmeyi başarırsa üstün insan olur. Hak duygusunun biyolojik bir temeli olduğunu unutma. Amaç adaletse yöntem demokrasidir

POZİTİF DÜŞÜNEBİLMEK

İyimser olan öyle bir gözlemciye benzer ki pencereden bakarken ağaç, kuş, çiçek, böcekleri görür. Karamsar olan çöp, çamur, çirkin şeyleri görür. Birisi zamanını bahtiyar geçirir, diğeri hüzünlü geçirir. Hayata, olaylara, kendinize, çevremize pozitif bakmaya başaran, olumlu düşünen güzel gören insan hayatından lezzet alır. Beynimiz kendi kendini programlayan bir organdır. Biz pozitifi görmeye göre kendimizi programlarsak önümüze çıkan fırsatlara farkındalık geliştirmiş oluruz. Olumlu anlam bağları kurmuş oluruz ve şanslı olduğumuz zannedilir. Olumlu düşünmek "poliyannacılık" değildir. Olumlu ve olumsuz iki yönü de görüp olumsuza karşı önlem alıp, olumluyu beklemektir. Kendimizi kışa hazırlayıp yazı beklemektir.

GİZLİ CAHİLLİĞE DİKKAT ET

Kravatlı cahiller vardır gardrop modernistleridir insanı yanıltırlar. Dürtüsel, düşünmeden hareket eden, her şeye kızan, faydasız konuşan, öğüt almayan, sır saklamayan, susmayı bilmeyen, malı yerinde harcamayan, zamanı iyi kullanmayan, kolay inanan, kolay güvenen, iyi niyetli cahilleri iyi tanıyalım. Bunlar faydasızdırlar. İki yüzlü fırıldak, yanar döner cahiller kendilerini alim zannederler. Bunlar da zararlıdırlar.

STRATEJİK DÜŞÜNCE BECERİNİ GELİŞTİR

Kısa, orta, uzun vadeli düşünme becerisidir. Hedef piramidinde en önemli konuya daha çok zaman ayırmak şeklindeki dereceli düşünme becerisidir. Zaman yönetimini ve zamanı doğru kullanma bu düşünce gelişmişliği sonucudur. Gücünü, enerjisini ve entelektüel birikimini doğru ve verimli kullanabilen kişiler bu düşünce biçimine riayet ederler. Stratejik düşünme zamanlama, sıralama, çeldiricilere direnç gösterme, zevk tuzaklarına düşmeme ile ilgili zihin yetilerimizi geliştirme yoludur.

KATEGORİK DÜŞÜNCE BİÇİMİNİ ÖĞREN

Takıntılı insanlar vardır beş dakika düşüneceği konuyu bir saat, bir şiddetine üzüleceği konuya on şiddetinde üzülürler. Bu kişilerde kaygı yüksektir. Beyinlerini yorarlar. Kategorik düşünen kişiler önce sorunu tanımlarlar, muhtemel çözüm yollarını belirlerler, bir çözüm yoluna karar verirler, planlarını yaparlar başka bir konuya geçerler. Yani kategori değiştirirler. Aynı anda birçok işi sağlıklı yürütebilenlerde bu beceri geliştirmiştir.

DİYALOGA AÇIK OLMALISIN

Kendi fikrine güvenen diyalogdan çekinmez. Çağımızda kimse her şeyi bilemez. Hocalarımız bilgi hazinelerinin anahtarlarını verirler, hazineleri biz araştırmalıyız. Beyin temelli öğrenme teorisi hayatın sonuna kadar öğrenme aşkı varsa gelişme olur diyor. Öğretmen-öğrenci ilişkisinin "öğrenen örgüt" olarak tanımlanması hata yapma korkusunu giderir. Sadece ölüler hata yapmaz. Diyalog önyargıları giderir. Önyargılar dağıldığında yeni keşifler ve değişimler oluşur. Serbest fikir piyasasında sağlam fikirler gelişir diğerleri ya değişir veya dağılır.

Sonuç olarak genç arkadaşım, hayat yolunda ilerlerken kendini tanıman, duygusal okur  yazar olman kendine doğru rehberler ve rol modeller seçmen, gelecek projenin olması gerekir. Bu değerler seni ideallerine doğru biçimde götürür. Kendini doğru tanımlayabilmek ve kodlayabilmek senin iznine bağlıdır. Senin izin vermezsen kimse seni mutsuz, başarısız, güçsüz, onursuz kodlayamaz ve yapamaz.